Φάντασμα είναι ο άνθρωπος χωρίς σώμα. Είναι ο πραγματικός εαυτός του, η ψυχή του ή το “αστρικό σώμα”, όπως το ονομάζουμε, γράφει ο παραψυχολόγος εξ’ Αμερικής Γεώργιος Βουλούκος κι εξηγεί: μέσα σ’ αυτό το αστρικό σώμα, μέσα στο φάντασμα, περιέχεται η προσωπικότητα, το υποσυνείδητο, το υπερεγώ και το πνεύμα. Τα φαντάσματα δεν έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Τα αποκτούν μόνο στις περιπτώσεις που πρέπει να αναγνωριστούν από κάποιον. Ως φάντασμα κατέφθανα κι εκείνο το βράδυ Παρασκευής στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Λάρισας, αφού όπως συνήθιζα τα τελευταία χρόνια, δεν είχα ενημερώσει κανέναν για την άφιξή μου, ούτε συγγενείς ούτε φίλους, με την ελπίδα πως θα έβρισκα κάποιο ταξί, ακόμη κι αν δεν ήμουν ένα φάντασμα που επισκέπτεται τη γενέθλια πόλη του, πανέτοιμο ωστόσο να αναγνωρισθεί με την πρώτη ευκαιρία και να αποκαλυφθεί με σάρκα και οστά, να γεμίσει πλέον τα τετριμμένα λόγια μιας παιδικής φιλίας που δεν είχε την ευχαρίστηση να ολοκληρωθεί μέσα από την καθημερινή συνδιαλλαγή και τα παρατρεχάμενα του βίου: γάμοι, βαφτίσια, κηδείες και τα συναφή. Εκεί, όπου μετράς τους φίλους σου κι εκείνοι σε υπολογίζουν, νούμερο σταθερό κι αμετάβλητο, που συμπληρώνει τη λίστα των προσκεκλημένων, άρτια μονάδα στο συνολικό αριθμό των συνδαιτυμόνων.
“Η φιλία υπερτερεί της αληθείας”, λεει κάπου ο Μίλαν Κούντερα στο τελευταίο του μυθιστόρημα Η Ταυτότητα (εκδ. Adelphi, 1997), κι έτσι έτυχε να αποκαλυφθώ εκείνο το κρύο βράδυ κάποιας Παρασκευής του προηγούμενου σκληρού χειμώνα, πρώτα στον άγνωστο ταξιτζή παρά στους φίλους μου, όπως υπολόγιζα. Η επαγγελματική του διήγηση για το τελευταίο αυτοκινητιστικό δυστύχημα στην πόλη μας, επαγγελματική καθ’ όσον αφορούσε εμπλεκόμενο συνάδελφό του στο δυστύχημα, ταξιτζής που σκότωσε δυο νεαρούς, στον περιφερειακό της Φαλάνης, κέρδισε εκ πρώτης όψεως την συμπάθειά μου: δεν αντιλέγω ποτέ σε ταξιτζή, όχι για κανέναν άλλο λόγο αλλά επειδή μεταχειρίζομαι το ταξί πολλάκις ημερησίως ως μεταφορικό μέσο, έχω καταλήξει στην άποψη πως δεν αξίζει να σπαταλώ ενέργεια αντικρούοντας τα επιχειρήματά τους, χώρια που μαθαίνω ένα σωρό πράγματα για την θερμοκρασία των συμπολιτών μου, για την οποία κανένα κανάλι δεν μπορεί να μου υποδείξει αντιμετώπιση και θεραπεία. Το ίδιο πρωί λοιπόν, της αφίξεώς μου, έμαθα το νέο που θα ανέφεραν την επομένη με πρωτοσέλιδά τους οι τοπικές εφημερίδες: Ά! ο ημερήσιος επαρχιακός τύπος: με τα πρωτοσέλιδα των αυτοκινητιστικών, με τα κοινωνικά στις μέσα σελίδες (πένθη, συγχαρητήρια, μη-εορτάζοντες, τις υποσχέσεις γάμου και την άκρως γαργαλιστική στήλη της “διάλυσης αρραβώνων”), τι μεγαλειώδης Σχολή Μυθιστορήματος, υπήρξε στη νεότητά μου. Μπαλζάκ από πρώτο χέρι, Τολστόι πριν από την ανάγνωση του, Φώκνερ πριν ακόμη κραυγάσω … Φάντασμα ακόμη εν υπνώσει, μέχρι να ακούσω τις λεπτομέρειες του οδυνηρού δυστυχήματος: δυο νεκροί, ο οδηγός του ΙΧ και ο συνεπιβάτης του, 21 και 19 ετών αντιστοίχως και σοβαρά τραυματισμένοι ο οδηγός του ταξί και ο πελάτης του. Ο οδηγός του ταξί είχε ήδη εξέλθει από το Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας, μόνο με μώλωπες και αμυχές, έχοντας ωστόσο να αντιμετωπίσει την κατηγορία για ανθρωποκτονία εξ’ αμελείας. Δεν άντεξα, το ομολογώ, και φανερώθηκα: ο Άρης, φώναξα, δεν φταιει. Αδύνατον ένας από τους παιδικούς μου φίλους να ευθύνεται για το θάνατο δύο νέων παιδιών. Δεν είχα κανένα απολύτως στοιχείο για την υπεράσπισή του, αλλά από την πρώτη κιόλας στιγμή ήμουν σίγουρος πως ο Άρης ήταν αθώος, όπως αποδείχθηκε αργότερα και στην ακροαματική διαδικασία. Εδώ που τα λέμε, ούτε η καταδίκη του θα άλλαζε τίποτα, όσον αφορά την προσωπική μου πεποίθηση και την εσωτερική μου απόφαση περί της αθωότητας του.
Πέραν της αληθείας λοιπόν, η φιλία: υπέρ, υπό, ή όπως άλλως θέλετε: οι φίλοι παραμένουν φίλοι, λευκότεροι του λευκού, εν πλήρη αθωότητη, λουσμένοι διαρκώς το φως της βεβαιότητας. Απλώς, όπως μας υπενθυμίζει και ο Κούντερα, δεν αρκεί η σιωπηλή παραδοχή μας, αλλά η σθεναρή και κραυγαλέα υπεράσπισή τους. Ο δρόμος της ήττας, ως γνωστόν, δεν συνοδεύεται τόσο από τις θριαμβευτικές ιαχές των εχθρών, όσο από την άκρα του τάφου σιωπή των φίλων. Όταν ο εχθρός αλαλάζει, οι φίλοι ας μην σιωπήσουν: είναι η σιωπή των φίλων που σκοτώνει περισσότερο, παρά οι κραυγές των αλλόπιστων που μας οδηγούν στο ικρίωμα. Ο Γολγοθάς του δημιουργού συνοδεύεται από ιαχές και σιωπές. Πριν αλέκτωρ λαλήσει, είναι η σιωπή που μας οδηγεί στο δρόμο του μαρτυρίου, αφού οι κραυγές του όχλου είναι έτσι κι αλλιώς δεδομένες. Μέσα από τις ιαχές των εχθρών, αναμένουμε ανά πάσα στιγμή εκείνον που αμφισβητώντας την κοινή γνώμη, θα μας πλησιάσει και θα μας σφουγγίσει το μέτωπο από τον ιδρώτα. Συμβαίνει ευτυχώς, κι όποιος συχνάζει σε παρουσιάσεις βιβλίων, που έγιναν της μόδας τελευταίως και στη χώρα μας, θα έχει σίγουρα αντιληφθεί τους καλούς Σαμαρείτες που σπεύδουν να απαλύνουν τον τιμώμενο από τον δημιουργικό του ιδρώτα. Προσπέφτουν να του πλύνουν το μέτωπο και τα πόδια, να του προσφέρουν νεράκι στα ξηραμένα του χείλη, βάλσαμο και μύρα στο καταπονημένο του κορμί που ταλαιπωρήθηκε το δύστυχο στην άνιση μάχη με το ανείπωτο. Η πλάκα είναι πως συχνά οι Σαμαρείτες χαϊδεύουν σώματα που δεν φέρουν καν ίχνος πάλης: καθαρά και περιποιημένα, ροδαλά, ευτραφή και καλοζωισμένα, που τυχαίνουν των περιποιήσεών τους μόνον και μόνον επειδή είναι φίλια. Όταν δεν έχουν να εξυμνήσουν την αντρειοσύνη που επέδειξε ο τιμώμενος στο πεδίον της μάχης, υψώνουν το λάβαρο της φιλίας κι εν ονόματί της θεωρούν εαυτόν και τιμώμενο απολύτως δικαιωμένους. Ο Δ. (όπου δέλτα, ας διαβαστεί ο δείνα), είναι πολύ καλός φίλος, διαθέτει το χάρισμα της φιλοξενίας, κι ως εκ τούτου αξίζει να γίνει μέλος της Εταιρείας μας, του θαυμασμού μας, και πάει λέγοντας.
Είπαμε: η φιλία υπερνικά την αλήθεια. Εν ονόματί της συγχωρούνται πολλά συγγενή ελαττώματα. Σε βαθμό μάλιστα, που να επιθυμεί κάποιος διακαώς τη διάρρηξη των σχέσεων, ώστε να μάθει επιτέλους την αλήθεια. Δεν είναι τυχαίο πως οι ρήξεις στον καλλιτεχνικό χώρο είναι ουσιαστικώς ωφέλιμες και εποικοδομητικές. Ένας άνεμος ειλικρίνειας εισβάλλει επιτέλους στο αποπνικτικό τοπίο της άκριτης αποδοχής, διώχνοντας τα κουνούπια του τυφοειδούς πυρετού, επενεργώντας ως το κινίνο επί της ελονοσίας, και του DDT επί των καλλιεργειών… Τις περισσότερες φορές μάλιστα φτάνει μια λεξούλα για να αποκαλυφθεί με τρόπο θαυματουργό, ο ευγενής ως βάρβαρος, ο δάσκαλος ως στεγνός κι ο φίλος να αναδειχθεί αίφνης ως μεταφραστής εκ της ιταλικής, μέσα από την ομίχλη ενός εχθρικού τοπίου ή την ψευδαίσθηση μιας nuitamericaine… Ημερήσια θαύματα που ευτυχώς συνεχίζουν να λαμβάνουν ακόμη χώρα στον τόπο της εγχώριας λογοτεχνικής παραγωγής… Έτσι, για να αντιλαμβανόμαστε τα τεκταινόμενα με καθαρή συνείδηση κι αυτογνωσία. Αν μου το επέτρεπε ο Κούντερα, θα τον προσκαλούσα στη Λάρισα, να χαρεί επιτέλους την παρέα των παιδικών μου φίλων, μετά τις τόσες αρνητικές κριτικές που έλαβε. Θα τον καλούσα να πιει ένα ούζο μαζί μας, εκεί στο ουζερί της γνώριμης πλατείας του αγίου Παντελεήμονα, που δεν διαθέτει καν κάποιο σκέπαστρο, με τον ήλιο να ιριδίζει μέσα στα μάτια μας και τη στάθμη του ούζου να ακολουθεί τη φυσιολογική της πρόοδο στον οργανισμό του καθενός, όταν πλέον περιττεύουν οι λέξεις κι η συνεννόηση γίνεται δια νευμάτων, αρκεί τα μάτια να βλέπουν τα άλλα μάτια λίγο πριν παραδοθούν στον λυτρωτικό ύπνο του απομεσήμερου… Εκεί που περισσεύουν οι λεξούλες και ό,τι είναι ο καθένας μας γίνεται ένα με την χειρονομία του: πως πιάνει το ποτήρι και πως το φέρνει στα χείλη, τι κλίση παίρνει το σώμα του και προς τα πού ψηφίζει δεν χρειάζεται να τον ακολουθήσουμε στο παραβάν του εκλογικού κέντρου για να το μάθουμε, αρκεί να τον παρακολουθήσουμε στον μετεωρισμό του, όταν παραδίδεται ο ένας στον άλλον γυμνός από λέξεις, γιατί οι λέξεις χρειάζονται για να κρύψεις μια φιλία, όχι για να την φανερώσεις. Οι φίλοι μας λοιπόν, περιέχουν όπως τα φαντάσματα, την προσωπικότητά μας, το ασυνείδητο, το υπερεγώ και τον χαρακτήρα μας. Όταν νομίζουμε πως τον χάσαμε, δεν έχουμε παρά να τους επισκεφθούμε. Θα μας τον φανερώσουν ακέραιο έτσι όπως τους τον παραδώσαμε κάποτε, χωρίς να ξέρουμε πως θα μας τον φύλαγαν για πάντα. Οι παιδικοί μου φίλοι είναι εφοδιασμένοι με απεριόριστη μνήμη: αφού κρατάνε τα αρχεία του Πολωνού αρτεργάτη που παντρεύτηκε Λαρισαία, γιατί να μην κάνουν τόπο και σε έναν Τσέχο συγγραφέα που παραληρεί με το σεξ; Κούντερα, έλα ως φάντασμα στην συντροφιά μας, μεσημέρι στη Λάρισα, και τα ούζα, το ένα μετά το άλλο θα σου ξαναδώσουν την ταυτότητα που έχασες κι αναζητάς εναγωνίως. Το ίδιο συνέβη σε πολλούς από εμάς. Δεν αρκεί μια λέξη για να σε σιχαθούμε: το αστρικό σου σώμα συντηρούμε κι είμαστε έτοιμοι να σου το παραδώσουμε, με όλα τα συναισθήματά σου. Έλα κοντά μας να βρεις τον εαυτό σου. Σε περιμένουμε, έλα.
artworks : source: superbomba
.
.
.
